Wat betekenen de tranen in je wijnglas
Het Gibbs-Marangoni-effect
De tranen in jouw wijnglas ontstaan door het Gibbs-Marangoni-effect. Deze twee heren hebben kort op elkaar ontdekt dat oppervlaktespanning wijntranen veroorzaakt. De natuurkunde zegt namelijk dat vloeistof met een hogere spanning als het ware trekt aan een vloeistof met een lagere spanning. Wijn bestaat grotendeels uit water en alcohol, waarbij water een hogere oppervlaktespanning heeft dan alcohol. Hoe zorgt dit nu voor de tranen in je wijnglas?
Hoe ontstaan tranen in je wijn
Door het walsen (ronddraaien) van de wijn verdampt er alcohol boven in je wijnglas, aan het uiteinde van de vloeistof. Daardoor bevat dit deel van de wijn meer water en krijgt een hogere oppervlaktespanning dan de rest van de wijn. Het bovenste deel van de wijn trekt als het ware aan de wijn er vlak onder. Dit is het Gibbs-Marangoni-effect. Het effect zie je als een vloeistofrand in je wijnglas die blijft plakken na het walsen. Dit fenomeen is echter van korte duur, want de zwaartekracht overwint het Gibbs-Marangoni-effect al gauw. Het resultaat: de wijn vloeit langzaam naar beneden en vormt bogen, alsof het tranen zijn!
Alcohol en zoetheid geven meer tranen
Je begrijpt zo ook dat een wijn met een hoger alcoholpercentage een sterker traaneffect heeft dan een wijn met een lager alcoholpercentage. Immers is het Gibbs-Marangoni-effect sterker. In tegenstelling tot wat sommigen beweren kan je niet zeggen hoeveel alcohol een wijn heeft door naar de tranen te kijken. Daarvoor is het verschil in traaneffect te klein. Je zou dan een laag alcohol wijn (bijv. 11%) willen vergelijken met een versterkte wijn (bijv. 18%). Dan zie je dat in de laatste wijn de tranen dikker zijn en langzamer vloeien. Maar vaak zit er achter dit verschil nog een andere reden: suiker.
De zoetheid van een wijn heeft invloed op de vloeibaarheid, of mooier gezegd de viscositeit van die wijn. Hoe meer restsuiker, hoe meer visceus de wijn. De tranen in een zoete wijn vloeien daardoor langzamer naar beneden dan in een droge wijn. Net als bij alcohol kan je de zoetheid van een wijn niet aflezen aan de tranen. Er zijn belangrijkere elementen van invloed op de wijntranen.
Hoe je wijntranen kan beïnvloeden
Naast alcohol zijn temperatuur en in mindere mate luchtvochtigheid van invloed op het Gibbs-Marangoni-effect en dus de tranen in je wijnglas. Een lagere temperatuur geeft een grotere oppervlaktespanning en heeft dus een sterker traaneffect tot gevolg. De luchtvochtigheid beïnvloedt op zijn beurt de verdamping van alcohol: een lagere luchtvochtigheid betekent meer verdamping en dus sterkere tranen.
Uiteindelijk zijn de variaties en effecten in wijn subtiel. Ik zou er geen conclusies uit durven trekken. Wil je de wijntranen echt beïnvloeden, sterker nog, in bedwang houden? Voorkom dan simpelweg dat de alcohol kan verdampen door je wijnglas af te dekken met je hand. Iets om indruk mee te maken bij je wijnvrienden. [disclaimer: uit eigen ervaring werkt dit trucje niet altijd, dus eerst even testen voordat je hoog van de toren blaast]
Wat zeggen tranen over de kwaliteit
Alcohol (lees: wijntranen) en kwaliteit stonden vroeger waarschijnlijk meer in verband met elkaar dan nu. Vroeger waren wijnen meestal laag in alcohol waarin het traaneffect minder duidelijk optreedt. Wijnen met veel alcohol, en dus met mooie tranen, werden gezien als beter. De wijnen van tegenwoordig bevatten echter allemaal voldoende alcohol voor een mooi traaneffect. Dit zegt dus niets over de kwaliteit.
Leuk om te weten: wat wij ‘tranen’ noemen, heet in het Engels ‘benen’ (legs) en in het Duits ‘kerkramen’ (Kirchenfenster). Vooruit, doen we Frans er ook nog bij (larmes de vin), dan heb je het onderwerp van tranen in de wijn helemaal uitgespeeld.
Robert van Cloud Wine
Ha wijnliefhebber! Wat leuk dat je Cloud Wine gevonden hebt. In mijn blog amuseer, inspireer en torpedeer ik je met handige wijn informatie. Zo stel ik jou stap-voor-stap in staat om altijd tot een goede wijnkeuze te komen.
Snuffel gerust rond op de website voor meer leesplezier en de wijncursussen van Cloud Wine!