Wat is beter: een kurk of een schroefdop? Op naar een sluitende conclusie

Verreweg de meeste wijnen hebben een kurk of schroefdop als afsluiting. In tegenstelling tot wat velen beweren is de een niet beter dan de ander. Zelfs niet als het gaat om het ouderen van wijn, de kans op kurkfout of de wijnkwaliteit. Maar één feit wordt wederom onderstreept: wijn draait om beleving.

Kurk versus schroefdop: hoe het allemaal begon

Een fles wijn moet vrij zijn van contact met de buitenlucht om oxidatie te voorkomen. Op dit moment is de meest gebruikte oplossing hiervoor de kurk. Kurk is elastisch en waterdicht, zodat het de flesopening goed afsluit. Al in de tijd van de Egyptenaren gebruikte men dit wonderlijke materiaal, alleen zat wijn toen nog in aardewerken vaten genaamd amforen. Naast kurk werden toen ook andere afsluitingen gebruikt, zoals stukjes hout, stof of was. Vanaf de 17e eeuw werd een glazen fles de standaard voor wijn. De beste afsluiting daarvoor bleek de kurk en the rest is history. Leuk weetje: rond dezelfde tijd is de kurkentrekker uitgevonden.

Halverwege de 20ste eeuw groeide de wijnindustrie als kool. Daardoor werden kurkproducenten, ofwel eikenbomen, overvraagd. De bomen herstelden simpelweg niet snel genoeg, met als gevolg dat de kwaliteit van de kurk achteruit ging. Zo werd de kurkfout een groot probleem. Men week uit naar alternatieve sluitingen, waaronder de schroefdop. Met name de Australische en Nieuw-Zeelandse wijnmarkt hebben deze afsluiting omarmt: maar liefst 80 – 95% van hun wijnen krijgen een schroefdop!

De voor- en nadelen van kurk en schroefdop

Maar welke afsluiting is beter: de kurk of de schroefdop? Beiden hebben voordelen en nadelen, afhankelijk van hoe je ernaar kijkt.

Een bekend voordeel van kurk is de beleving. Menig wijnliefhebber houdt van het openingsritueel van een met kurk afgesloten wijnfles. Daarentegen is de schroefdop een stuk praktischer: je hebt geen speciale tool nodig en kan de fles makkelijk weer hersluiten.
Ten tweede is kurk een hernieuwbaar product. Zoals gezegd haalt men de kurken uit eikenbomen [Quercus suber], specifiek van de bast. Deze bast groeit opnieuw aan, zodat men vele jaren kurken kan ‘oogsten’ van één boom. Dat geldt niet voor de aluminium schroefdop. Maar voor zowel de kurk als de schroefdop geldt dat ze 100% gerecycled kunnen én zouden moeten worden: iets wat helaas nog weinig gebeurd.
Tot slot zegt men vaak dat wijnen met een kurksluiting, doordat ze een heel klein beetje lucht doorlaten, beter in staat zijn om te ouderen dan wijnen met een schroefdop. Maar er zijn schroefdoppen op de markt die, net als kurk, een beetje lucht kunnen doorlaten. Bovendien is het nog maar de vraag of deze luchtdoorlatendheid noodzakelijk is voor het lang bewaren van een wijn.

Kent de kurk ook nadelen? Jazeker. De belangrijkste is al genoemd, namelijk de kurkfout. Deze zorgt ervoor dat de wijn muf ruikt. Tegenwoordig komt dit veel minder vaak voor, te danken aan technologische ontwikkelingen. Met een schroefdop maak je de kans op deze kurkfout nog veel kleiner. Waarom dat is leg ik je straks uit.
Een ander nadeel van kurk is de variatie. Omdat kurk een natuurproduct is variëren de kurken van wijnflessen onderling. Zeker wanneer je een bepaalde wijn meerdere jaren bewaart ontstaan er tussen de wijnflessen merkbare verschillen. Vergeleken met een kurk ontwikkelen wijnen onder een schroefdop zich consistenter.

Kan je een wijn met schroefdop bewaren

Als je met bewaren bedoelt dat de wijn niet binnen een paar jaar vergaat, dan is het antwoord: ja. Maar dat antwoord is niet zo duidelijk voor een wijn die je langere tijd wilt wegleggen. Met andere woorden, voor het ouderen van een wijn. Schroefdoppen sluiten een wijnfles namelijk vaak luchtdicht af. En dat zou het ouderen van de wijn in de weg zitten. Alleen de noodzaak van lucht is een discussiepunt, zoals we onder het kopje voor- en nadelen al hebben gelezen. Bovendien zijn er ook schroefdoppen die lucht wel doorlaten. Net als kurk.
Al met al lijkt er dan weinig verschil te zijn tussen de eigenschappen van kurk en schroefdop. Dus het eerlijke antwoord op de vraag of wijnen onder schroefdop kunnen ouderen: we weten het niet. Althans, nog niet 😊. Op dit moment zijn er producenten aan het testen hoe hun wijn zich ontwikkelt onder een kurk en onder een schroefdop. Omdat de schroefdop relatief recentelijk omarmt is en het ouderen tientallen jaren kan duren moeten we nog even geduld hebben voor de uitslag. Hoe het ook zij, het heeft er alle schijn van dat wijnen met een schroefdop kunnen ouderen.

Tot slot en als kanttekening: een wijn wil je ouderen met als doel dat de wijn er mooier van wordt. Maar dit is lang niet voor elke wijn weggelegd. Eerst moet je dus weten of een wijn wel kan ouderen, los van of de fles een kurk of schroefdop heeft. Voor een antwoord op deze vraag kan je EHBO toepassen: eerste hulp bij ouderen.

Samenvattend: de schroefdop is een waardige concurrent van de kurk. Het biedt gemak en lijkt geschikt voor bewaarwijnen. Maar de echte conclusie is wellicht: de mens heeft moeite met verandering. Met deze wijsheid kunnen we niet de wijnfles, maar misschien wel deze discussie afsluiten.

Andere veelgestelde vragen over de kurk en schroefdop

Kan een wijn met schroefdop ook kurk hebben

Gelukkig weten steeds meer wijndrinkers dit, maar om het voor eens en altijd uit de wereld te helpen: ook een wijn met schroefdop kan de kurkfout bevatten! Echter komt dit vrijwel niet voor (okay, heb je toch een beetje gelijk). De grote boosdoener, een schimmel, leeft namelijk in kurk en hout en niet in aluminium 😊. Dat verklaart meteen hoe een wijn met schroefdop verpest kan raken: doordat de wijn vóórdat hij gebotteld wordt al besmet is geraakt. Bijvoorbeeld via een aangetast houten vat waarop de wijn heeft gelegen.

Zijn wijnen met een schroefdop goedkoop

Absoluut niet. Het klopt dat veel goedkope wijnen met een schroefdop worden afgesloten. Maar afhankelijk van de wijnstijl en de producent kunnen dure wijnen net zo goed een schroefdop krijgen. Topproducenten in Australië bewijzen dit. Daarnaast zie je dat wijnstijlen met de nadruk op fruitaroma’s vaak een schroefdop hebben, zoals Riesling en Pinot Noir. Met een schroefdop zouden ze beter hun fruit behouden. En dit brengt ons bij het laatste punt.

Welke andere wijn afsluitingen bestaan er

Naast de klassieke kurk en de schroefdop kan je ook andere afsluitingen tegenkomen. Deze kunnen goedkoper of duurder zijn en wel of geen lucht doorlaten. Maar de afsluitingen zelf zijn gegarandeerd vrij van de kurkfout.

• • de technische kurk – gemaakt van kurk, maar met een uitgebreider productieproces. Het heet ook wel een samengestelde kurk (vaak stukjes kurkrest tot één geheel gelijmd). Een bekend voorbeeld is de DIAM
    
  • de synthetische kurk – gemaakt van plastic of natuurlijk materiaal. De grootste producent is Nomacorc
    
  • de glazen sluiting – dit wordt ook wel een Vinolok genoemd. Het ziet er chic uit, alleen komt met een prijskaartje

← naar blog overzicht

Robert van Cloud Wine

Ha wijnliefhebber! Ik ben Robert: een bioloog die wijncursussen geeft. Op mijn blog wil ik jou amuseren, inspireren en torpederen met handige wijn informatie. Zo stel ik jou stap-voor-stap in staat om altijd tot een goede wijnkeuze te komen.

Snuffel gerust rond op de website om te zien wat ik te bieden heb. Veel leesplezier!